Travay èvè Lakarayib

Gwadloup sé on pati a gran Karayib-la, sé pousa i ni onlo ti tè èvè on èstati é on ékonomi ka akòwdé vyolon a-yo difisilman. 38 téritwa a Karayib-la ni èstati byen diféran : Dépawtèman Fwansé Damérik (DFA) ki adan Lafwans é kidonk adan Linyon Éwopéyen. Pou otan téritwa anglé é alman ka woulé onlo tousèl tousèl a-yo.

Pasé kolonyal la pòté diféran kilti é lang. On mannyè a dévlopman diféran sòti an tè parapòt a nivo a dévlopman la,  a sa sé étranjé-la menné an fòs, men a sa sé ansyen métropòl la menné osi é on richès natirèl ki mal arimé. Kanta sé lilèt Karayib la, rété tousèl tousèl a -yo, sé sa ka fè anplis si yo ka viv koté a-yo.

Èvè 4% a popilasyon mondyal la, zòn karibéyen la sé on gran mawché pou on  bèl divini.

Laréjyon Gwadloup té ké anvi pwofité di sitiyasyon jéografik lasa. I byen toubòlman, pou grapiyé asi mawché karibéyen la é fè ékonomi-la boujé piplis. Laréjyon Gwadloup ka pòté mannèv pou rantré adan sé enstans karibéyen la, konsayéla yo ké ni pou fè bokantaj mawché é trapé plis akò èvè sé téritwa vwazen la. I ka ankourajé tout sé moun-la ka ba chal a-yo gaz la pou lékonomi-la padavwa onlo ké pé rivé vann asi sé mawché-lasa.

Èspas karayib an chif

• 5,2 milyon km², 38 téritwa a diféran grandè : 2 milyon km² pou Mèksik, 91 km² pou Angiya
• 250 milyon moun. Mèksik sé péyi-la ki ni plis moun la. Sé près 40% popilasyon karibéyen la.

Lakarayib sé bon tibwen mawché ka pwan lèv, èvè on mwayen pou vin pli gran adan onlo sèktè. Pannansitan, ni moun kon van an ripaj lè ou gadé èspésyalité é larèl a chak téritwa.

Laréjyon Gwadloup ka kalkilé konmen sa ké rapòté, siwvwè téritwa-la wouvè asi Lakaryib, menm asi larèl ékonomik-la. Sèlbiten, i ni konsyans sé on ripaj séryé pou rivé mèt lapat asi sé mawché vwazen lasa.

Kolèktivité Réjyonal la kréyé on gran kankité zouti pou maché kòt a kòt èvè sé moun-la ka pòté mannèv la é ki la pou dévlopé bokantaj èvè sé lézòt réjyon karayib la. I pa ka fè sa tousèl tousèl a-y men èvè dòt moun ki anvi. I ka goumé osi pou rété pli doubout owa sé karibéyen-la menmsi yo ka vwè-y piplis adan sé lézòt péyi vwazen la. Sa Kolèktivité Réjyonal la vlé : défann lentéré a-y é signé akò pou trapé plis bénéfis adan ékonomi Gwadloup la.

Lyannaj ant sé lilèt Karayib la

Lézantiy sé onlo èspéryans pou byen viv an sosyété réjyonal la. An 1958 sé dis téritwa anglé-fwansé ki sanblé anba lòpsyon Anglé é yo batizé " West Indies Federation". Dayèpouyonn  sé yonn adan ésè pli potalan la. I disparèt an 1962 apré Jamayik, Trinité é Tobago channda pou trapé lendépandans.

• Menmsi sa pa maché, obligasyon pou lyannaj ékonomik réjyonal sanblé twa Éta : Antigwa é Bawbouda, Bawbad é Giyana ki signé prèmyé akò a Asosiyasyon Karibéyen a bokantaj an libèté (Caribbean Free Trade Association - CARIFTA).An 1973, trété Chagwarama mèt si pyé Kominoté é Mawché Komen Karayib (The  Caribbean Community and Common Market – CARICOM (15 adéran). Parapòt a mannyè i vwè jou, i gadé on èspésifité anglé-fwansé é lilèt tousèl.
•  An 1981, CARICOM ni andidan-y vyè ti lilèt Zantiy anglé ki sanblé pou défann entéré èspésyal a-yo kontèl péyi ki mwens dévlopé (PMD) adan Òwganizasyon Éta Lakarayib Oriyantal (OECO) (Organization of Eastern Caribbean States – OECS, 9 adéran é adan-yo dé an lyannaj).

Lyannaj adan Èspas Karayib

• Èvè lendépandans a-yo, dèpi prèmyé mwatyé a XIXyèm syèk la, sé Léta Kontinantal la ka éséyé òwganizé-yo alantou on fédérasyon réjyonal pou kontré Zétazini ki plis an fòs. Kifèwvwè, an 1951 Òwganizasyon Éta a Lanmérik Santral (Organización de Estados CentroAmericanos – ODECA : Kòstarika, Salvadòw, Gwatémala, Ondiras é Nikaragwa) vwè jou.
• Mawché Komen SantMériken (MCCA) kréyé an 1960 asi lòd a moun ODECA. Dayè, i pòté on monté ho konsa pannan sé lanné 1960-1970.
• Men osi, CARICOM ki fè si pli gwo òwganizasyon a travay ansanm andidan réjyon la kréyé an 1994, Asosiyasyon Éta Karayib (AEC) oben " Association of Caribbean States  (ACS)". Asosiyasyon-lasa sé tout Éta é tè ki ni on fasad karayibéyen, kivlédi 25 Éta plen pouvwa, 5 asosyé gras a métropòl a-yo é 8 ki ni dwa éli silon èstati asosyé a-yo. Sèktè ki prèmyé douvan jòdijou sé komès, transpò, touris bòsko, avèti é lité kont tout tribilasyon natirèl.

Travay ansanm an Èspas Karayib

• Èvè lendépandans a-yo, dèpi prèmyé mwatyé a XIXyèm syèk la, sé Léta Kontinantal la ka éséyé òwganizé-yo alantou on fédérasyon réjyonal pou kontré Zétazini ki plis an fòs. Kifèwvwè, an 1951 Òwganizasyon Éta a Lanmérik Santral (Organización de Estados CentroAmericanos – ODECA : Kòstarika, Salvadòw, Gwatémala, Ondiras é Nikaragwa) vwè jou.
• Mawché Komen SantMériken (MCCA) kréyé an 1960 asi lòd a moun ODECA. Dayè, i pòté on monté ho ho konsa pannan sé lanné 1960-1970.
• Men osi, CARICOM ki fè si pli gwo òwganizasyon a travay ansanm andidan réjyon la kréyé an 1994, Asosiyasyon Éta Karayib (AEC) oben " Association of Caribbean States  (ACS)". Asosiyasyon-lasa sé tout Éta é tè ki ni on fasad karayibéyen, kivlédi 25 Éta plen pouvwa, 5 asosyé gras a métropòl a-yo é 8 ki ni dwa éli silon èstati asosyé a-yo. Sèktè ki prèmyé douvan jòdijou sé komès, transpò, touris bòsko, avèti é lité kont tout tribilasyon natirèl.

Travay ansanm a Karayib-la èvè Linyon Éwopéyen

Ni 16 Éta Karayib adan gwoup Éta Lafrik, Karayib é Pasifik (ACP) ki lyanné silon akò Kotonou, Lomé) èvè Linyon Éwopéyen.

Prensipal entitisyon adan Ѐspas Karayib an 2004

 Prensipal entitisyon adan Ѐspas Karayib an 2004