Dòt lidé nèf

On Tè ka pòté dòt lidé nèf

Bannzil an-nou sé on ékosistèm pou menné dòt lidé nèf. I ja ka byen jouwé wòl a-y é i ké kontinyé wouvè zèl a-y pou vin pli fò lanné apré lanné. Tini onlo moun ka pòté mannèv adan lékonomi-la, davwa yo ka menné nouvoté é yo ka kontinyé ba kò a-yo bann.

Asi tout kalité fòm, lidé nèf ka démiltipliyé adan onlo sòt domèn : TIC, énèwji, lasanté san obliyé tout kan tradisyonnèl la, kontèl lagrikilti oben BTP.

Popilasyon-la ka vansé èvè tan a-y é vlé vwè divini a-y pliméyè. Kifèwvwè, tout dòt bon lidé nèf ké rivé pwan lanvòl.

Sa ka fè, toujou adan larèl a politik a lidé nèf a-y, Kolèktivité Réjyonal la pousé pou pòl konpétitivité "Synergîle" vwè jou an 2007. I désidé pwan pou larèl travay : fè ansòt pou sé lantoupriz-la maché men dan men èvè menm énèwji la épi rédé lenstitisyon a wouchach é sé sant a fòmasyon pou mèt déwò projé nèf pou travay ansanm ansanm adan dé sèktè :

• énèwji pou sèvi é wousèvi é dòt sòt kalité
• matéryo é konstriksyonman ki fèt pou lilèt tropikal ola danjé natirèl toujou la.

Ant 2008 é 2012, "Synergîle" rédé 80 pwojé. I ni omwens swasant dòt moun enskri. Yo swa ka rété oben ka travay Gwadloup, Matinik, Giyàn.

Wouchach é dòt lidé nèf

Lagwadloup ni tousa ki fo-y pou dòt lidé nèf é on bèl divini vwè jou. Kisé pou pwodui natirèl èsèpsyonèl, kisé pou zouti é konstriksyonman olendeng, kisé pou moun ba chal a-yo gaz.

Pou menné moun plis ankò é fè bannzil an-nou rété douvan adan sé ripaj-la, Laréjyon Gwadloup ka pousé tout sòt lidé nèf douvan douvan é menmjan pou wouchach. Sé dispozitif  ki ni plis potalans pou ba sé moun-la ka kréyé lantoupriz-la bon chabon é pou fè-yo ni kòf pou yo pé réponn adan ripaj a dòt lantoupriz. Atoupannan sa ka fèt, sé on mannyè osi pou apiyé asi dévlopman ékonomik a téritwa-la.

Laréjyon Gwadloup ja konsyantizé asi enpòwtans a dòt lidé nèf men asi wouchach osi. I ni pou bat toulédé kat-lasa adan lèspwa a on divini pliméyè. Sé chans osi ba tout téritwa an-nou. Kifèwvwè, Kolèktivité réjyonal la ka soutyèn sé pwen santral lasa pou lavi-la pli bèl an péyi-la.

Silon sa Komisyon Éwopéyen ka atann, dèstan 2007 té pwenté, Laréjyon Gwadloup pwan langajman a-y pou chèché é touvé fòs é féblès a téritwa la parapòt a zafè a dòt lidé nèf é a wouchach. Toutmoun i té adan menm dékatman lasa rantré oploton, sa pèwmèt voyé zyé asi sa ja ka fèt, men sa pèwmèt osi bay dòt pwopozisyon réyèl é entérésan.

Anplisdisa, toujou asi menm lèspri a touvé ki pliméyè èstratéji pou mèt douvan, Laréjyon Gwadloup òwganizé an novanm 2009, on gran Kongré Réjyonal pou Wouchach, Nouvoté é Transbòdaj Tèknolojik (ARRITT)[1].

Rapòt a vwa a tout sé mètalafè-la ki té sanblé pou akòwdé vyolon a-yo, Laréjyon Gwadloup mèt an plas on Èstratéji Réjyonal a Lidé nèf (SRI)[2], ka gadévwè pli lwen, ka chèché pousé Lagwadloup pli ho monté.

Kifèwvwè, Kolèktivité Réjyonal la ni an men on zouti sèryé pou mèt yonn adan sé poto  a-y la doubout, tousa pou fèt adan Siyaj Réjyonal a Dévlopman Économik (SRDE)[3] i adòpté an 2006. Kivlédi, lidé nèf, sé potomitan pou dévlopé tout nouvo aktivité ké pé rapòté gwo.

Lékonomi nimérik

Kisé parapòt a rèsous i ni, kisé pou konstriksyonman i ka fè, Lagwadloup ka touvé-y ni onlo atou pou pòté dòt lidé nèf, bon pou dévlopé lékonomi nimérik.

On sèktè an plen jennès, ka pòté zouti nèf é nésésè pou bon déotwa dòt aktivité. I prèmyé douvan pou fè téritwa an-nou vansé.

Laréjyon Gwadloup vlé mété wòch a-y pou dévlopé lékonomi nimérik. I ka pòté mannèv kon mannèv fèt pou anménajé téritwa-la tibwen plis èvè dòt zouti tèknolojik pou pòté nouvèl é pou bokanté. I ka ba sé lantoupriz  nimérik la on bon janm-di-fòs.

Pou balan lékonomi nimérik ni, Laréjyon Gwadloup jous ka kwè i menmparèy èvè Tèknoloji a Enfòwmasyon é Kominikasyon (TIC)[4]. Davwa, i an lizyè a onlo dòt domèn a travay, lékonomi nimérik ka ba sé lantoupriz-la zouti pou yo pwan douvan, bésé sé pri-la é bokanté èvè kliyan a-yo. I ka pòté mannèv pou sé lantoupriz-la rété odyapazon adan pan a lékonomi- lasa.

Laréjyon Gwadloup sitèlman konsyan asi lajan lékonomi nimérik lasa pé menné vini, kifè, i ka goumé pou dévlopé-y.

Pousa rivé, Kolèktivité Réjyonal la ka pwan fòs asi Plan Dévlopman Ékonomi Nimérik a-y (PDEN). On dokiman kapital ki vwè jou apré on étid sèktè pa sèktè fèt an 2008 owa travayè é tou séla ka pòté mannèv an péyi la.

PDEN, listé onz aksyon pou dévlopé é ba sèktè TIC on fòs an Gwadloup :

• Mèt on répèwtwa sèryé a lantoupriz  sèktè TIC déwò
• Fè moun aji ansanm ansanm  pou ba sé lantoupriz-lasa on favè
• Wouvè lizyè a sé TIC-la, ola sé lantoupriz a sèktè-la ja ka travay
• Mèt si pyé on sèvis ka voyé koudzyé asi tèknoloji-la é tout itilizasyon a-y
• Òwganizé on sanblé-bokantaj asi tout lidé nèf
• Mandé popilasyon-la pwopozé pwojé a-yo asi tout lidé nèf an sèktè TIC
• Fè lenvantè a fòmasyon ja ka fèt asi sèktè TIC
• Rédé sé nouvo fòmasyon la dévlopé
• Mèt asi on kat èd é tout pal ja ka ègzisté adan sèktè TIC
• Rédé épi mèt douvan tout nich-pwojé ka soutyèn boujònman a TIC
• Kréyé on pòtay nich-twèl asi sèktè TIC an Gwadloup.